KALGAŞ VAROLABİLİR Mİ? ASIMOV'UN BİR HİKAYESİ İÇİN TAHAYYÜL ETTİĞİ ÇOK GÜNEŞLİ SİSTEMİN ASTROFİZİK AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Isaac Asimov'un doğal bir duruma bağlı olarak medeniyetin çöküşü temasını işlediği Nightfall [Alacakaranlık] adlı bilimkurgu öyküsünde kurguladığı, altı güneşi, bir gezegeni ve bu gezegenin uydusundan oluşan bir sisteminin olanaklı olduğuna dair iki Hintli astrofizikçinin kaleme aldığı "Nightfall: Can Kalgash Exist?" başlıklı makalesi, son dönemlerde okuduğum en şaşırtıcı ve düşündürücü bir çalışmaydı.

Bir öykü için yaptığı kurgusu astrofizik hesaplarıyla doğrulanmış olan Asimov'un dehasına duyduğum saygı daha da derinleşti.

Asimov'un öyküsü, çoklu güneşleri nedeniyle sürekli gün ışığına alışmış bir uygarlığın psikolojik ve toplumsal çöküşünü ele alıyor. Gezegenin sakinleri, dünyalarını karanlığa gömecek olan ve 2049 yılda bir gerçekleşen tam tutulmaya karşı hazırlıksızdır. Bilim adamlarının hazırlık çabalarına karşın, tutulma nihayet gerçekleştiğinde toplum kaosa sürüklenir ve bilinmeyen karşısında insan aklının ve medeniyetinin kırılganlığını gösterir. Her 2049 yılda bir medeniyet çöküşü yaşanmış, sonrasında yeni bir medeniyet gelişmiştir. Asimov'un Vakıf serisinde ele aldığı medeniyet çöküşü ve döngüsellik temaları bu öyküde bir tabiat olayına verilen kollektif irrasyonal tepkiler temelinde işlenmiştir.

Lagaş ismi antik Sümer şehrine bir atıftır. Ancak makaledeki Kalgash ismi, Asimov'un sağlığında ve onayıyla R. Silverberg tarafından yapılan romanlaştırmada geçen Kalgash ismini temel alır.

İlgili öykü, dilimize "Karanlık Bir Gece" başlığı altında çevrilmiş olup, Galaksi Şeytanları adlı öykü seçkisinde yayınlanmıştır, bkz. Isaac Asimov, Galaksi Şeytanları, çev. Gönül Suveren, İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi, 1991, s. 63-113. Kitabın baskısı olmadığı için ancak sahaflarda temin edilebilir.

İlgili makale için bkz. Smaran Deshmukh ve Jayant Murthy, "Nightfall: Can Kalgash Exist?", arXiv:1407.4895 (1994), Cornell University Press, s. 1-8. Açık erişimli makaleye Cornell University'nin arXiv sayfasından ulaşılabilir: https://arxiv.org/abs/1407.4895

Bu blogdaki popüler yayınlar

MÜZİK ESERLERİNİN DİJİTAL ORTAMDA KORUNMASI MESELESİNE DAİR HUKUKİ BİR TETKİK

Resim
Kıymetli dostum ve meslektaşım Av. Yiğithan Yücel'in "Dijital Ortamlarda Müzik Eserinin Korunması" (İstanbul: Aristo, 2024) başlıklı yapıtı, alanında oldukça özgün ve güncel bir katkıdır. "Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Bağlamı" başlıklı I. bölümde, eser kavramı ve müzik eserinin tanımlaması yapılmış, müzik eseri üzerinde eser sahibinin hakları konusu manevi haklar, mali haklar, çoğaltma hakları, yayma hakkı, temsil hakkı, umuma iletim hakkı açısından ele alınmıştır. Yapıtın "Eserden Kaynaklı Mali Hakkı Konu Edinen Sözleşmeler" başlıklı II. bölümde ruhsat, lisans ve devir sözleşmesi bakımından ortak hükümler, meslek birliği ile akdedilen sözleşmeler ve edisyon sözleşmesi konuları incelenmiştir. "Dijital Ortamdaki Eylemlerin Telif Hakkı İhlali Teşkil Edip Etmediğinin Değerlendirilmesi" başlıklı IV. bölümde, link verme (linking), yüzeysel link verme (surface linking), derin link verme (deep link), çerçeveleme ve gömülü link, yayın manipülasyonu
Devamı

SARI EJDERİN GÖLGESİ

Resim
"[Manap] Egamberdi(ev)'in Sarı Ejderin Gölgesi adlı romanı M.Ö. II. yüzyılda bugünkü Kırgız, Özbek, Tacik cumhuriyetleri topraklarında yer alan antik Davan Krallığı'nın ülkesinde geçer. Roman, Çin ordularının batıya ilerleyişlerinin bir parçası olan Davan'a karşı seferi gerçekleştiren U-di'nin uzun idare döneminin hemen hemen tamamını kaplar. Romanın ana teması Li Huan-li tarafından Davan'a karşı yönetilen iki yıllık tenkil seferidir. Bu sefer yenilgi ile sonuçlanmış ve U-di'nin batı topraklarını zaptetme planları bozulmuştur. "Sarı Ejderin zaptetmek istediği topraklar bugünkü Tuva, Uygur, Cungar, Kazak, Türkmen, Karakalpak, Tatar, Başkurt, Azeri, Karaçay, Kumuk ve diğerlerinin atalarının toprakları idi. Romanın açıkça ortaya koyduğu, bu insanlar arasındaki bağların eskiliği ve aralarındaki kültür birliğidir. Egamberdi(ev) romanında 'barbarlar' ve sarı dünya ile karşı karşıya bulunan Orta Krallığın üstün olduğu peşin hükmün boşluğunu belirtir.
Devamı

PROF. DR. BAYKAN SEZER'İN ANISINA

Resim
"Evrenselliğin ölçütü, bugün dünyada egemen güçlerin oluşturduğu biçim ve kalıplara uymak ya da evrensel güçlerin görüşlerini paylaşmak ve bu görüşlere arka çıkmak değildir. Dünya için geçerli olabilecek söze sahip olmak, tarihi gelişme üzerinde olumlu etki yapacak güçlerin sözcülüğünü yüklenmek, sanatta ve düşüncede evrenselliğin bence tek ölçütüdür." Prof. Dr. Baykan Sezer'in kıymetli hâtırasını, vefâtının 22. yılında saygıyla ve rahmetle anıyorum. Mekânı cennet olsun.
Devamı