SARI EJDERİN GÖLGESİ
"[Manap] Egamberdi(ev)'in Sarı Ejderin Gölgesi adlı romanı M.Ö. II. yüzyılda bugünkü Kırgız, Özbek, Tacik cumhuriyetleri topraklarında yer alan antik Davan Krallığı'nın ülkesinde geçer. Roman, Çin ordularının batıya ilerleyişlerinin bir parçası olan Davan'a karşı seferi gerçekleştiren U-di'nin uzun idare döneminin hemen hemen tamamını kaplar. Romanın ana teması Li Huan-li tarafından Davan'a karşı yönetilen iki yıllık tenkil seferidir. Bu sefer yenilgi ile sonuçlanmış ve U-di'nin batı topraklarını zaptetme planları bozulmuştur.
"Sarı Ejderin zaptetmek istediği topraklar bugünkü Tuva, Uygur, Cungar, Kazak, Türkmen, Karakalpak, Tatar, Başkurt, Azeri, Karaçay, Kumuk ve diğerlerinin atalarının toprakları idi. Romanın açıkça ortaya koyduğu, bu insanlar arasındaki bağların eskiliği ve aralarındaki kültür birliğidir. Egamberdi(ev) romanında 'barbarlar' ve sarı dünya ile karşı karşıya bulunan Orta Krallığın üstün olduğu peşin hükmün boşluğunu belirtir. İşin sonunda, Li Huan-li'nin ordusu feci bir şekilde yenilgiye, bu barbarlarca uğratılmıştı. Çinlilerin romanda sık sık dile gelen üstünlük iddiaları, üstün kültür bayrağı altında ve medenileştirme göreviyle barbarların topraklarının zaptını haklı gösteren, daha yakın tarihte eski Davan topraklarını zaptedenleri, okuyucuya ister istemez hatırlatmaktadır.
"Okuyucu Egambardi(ev)'in XXI. asır öncesi gibi uzak maziye niçin gittiğini merak ederse, sorusu cevapsız kalmaz. Zira yazar şöyle demektedir: 'Eğer her asrı üç nesillik fasılalar sayarsak, 62 şahıstan ibaret bir hat oluştururuz. Bu çok uzun bir hat değildir. Yazar, 'bizim pek de uzak olmayan atalarımız' dediği 21 asır önce yaşamış olanların yaptıkları işlerden özel bir gurur duyar. Bu atalarını sayarken, Egamberdi(ev) şöyle düşünür: 'Kahramanlık nesilden nesile intikal etmiştir. Bu belki de genlerin işidir. Fakat ben tek bir şey biliyorum. Anavatanı sevmek, kahramanlık ve toplumu ön plana alma bir halkın hafızası yoluyla intikal eder. İşte ben bu kitabı, bu hafızayı takdim için yazdım'." (Azade - Ayşe Rorlich, "Sovyetler Birliği'deki Türk Boyları: Millî, Dini Şuur Hakkında Notlar" (çev. İnci Enginün), Dünyada Türklük Araştırmaları ve Türkiye, haz. N. Devlet, İ. Enginün, E. Gürsoy-Naskali, İstanbul, 1987, s. 109).
Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırma ve Uygulama Merkezi tarafından 29-30 Eylül 1986'da düzenlenen milletlerarası sempozyumda, Azade - Ayşe Rorlich tarafından sunulan "Sovyetler Birliği'deki Türk Boyları: Millî, Dini Şuur Hakkında Notlar" başlıklı tebliğde, Manap Egemberdiev'in Sarı Ejderin Gölgesi romanı, yazıldığı koşullar ve kendi bağlamında değerlendirilmiştir.
Aşağıda, tek baskı yapmış olan bu romana ait bazı görsellere yer verdim. Bir gün Türkçe'ye kazandırılmasını ümit ve temenni ediyorum.
